Kalp zarında sıvı birikirse ne olur?

Kalp, perikard adı verilen çift katmanlı bir zar ile çevrilidir. Bu zarın içinde normalde az miktarda (yaklaşık 15-50 ml) kayganlaştırıcı bir sıvı bulunur. Bu sıvı, kalbin rahatça kasılmasını sağlar. Ancak çeşitli nedenlerle bu zarın içinde normalden fazla sıvı birikmesine "perikardiyal efüzyon" denir.

Sıvı birikiminin etkileri, biriken sıvının miktarına ve birikme hızına bağlı olarak değişir. Yavaş birikimde vücut kendini bir süre adapte edebilirken, hızlı birikim hayati tehlike yaratabilir.

• Hafif ve Yavaş Gelişen Sıvı Birikimi: Çoğu zaman hiçbir belirti vermeyebilir. Tesadüfen, başka bir nedenle yapılan görüntüleme tetkiklerinde (ekokardiyografi gibi) fark edilir.
• Orta Şiddetli veya Hızlı Gelişen Sıvı Birikimi: Kalbin kasılma ve gevşeme hareketi kısıtlanır. Bu duruma "kalp tamponadı" adı verilen ve acil müdahale gerektiren ciddi bir tablo ortaya çıkabilir. Belirtiler şunlardır
• Göğüs ağrısı (genellikle keskin, sırtına vurabilir)
• Nefes darlığı (özellikle sırtüstü yatarken artar)
• Çarpıntı
• Yorgunluk ve halsizlik
• Öksürük
• Bayılma veya baş dönmesi
• Hızlı kalp atımı
• Karında ve bacaklarda şişlik (ödem)

Biriken sıvı kalbe o kadar fazla baskı yapar ki, kalbin karıncıklarına yeterli kan dolamaz. Bu, kalbin vücuda yeterli kanı pompalayamamasına yol açar. Kan basıncı düşer, nabız zayıflar ve şok gelişir. Kalp tamponadı, tedavi edilmezse ölümcül olabilen tıbbi bir acildir.

Perikardiyal efüzyonun birçok potansiyel nedeni vardır:

• Enfeksiyonlar: Viral (soğuk algınlığı virüsleri, Coxsackie virüsü), bakteriyel veya tüberküloz gibi enfeksiyonlar.
• İltihaplı Romatizmal Hastalıklar: Romatoid artrit, lupus (SLE).
• Böbrek Yetmezliği: Üremiye bağlı olarak.
• Kalp Krizi: Akut miyokard enfarktüsü sonrası.
• Kanser: Akciğer, meme kanserlerinin veya lenfomanın kalp zarına yayılması (metastaz).
• Travma: Göğse alınan darbe.
• İlaçlar: Bazı ilaçların yan etkisi olarak.
• Göğüs Bölgesine Uygulanan Radyoterapi.
• Tiroid Hastalıkları.
• Nedeni Bilinmeyen (İdiyopatik): Birçok vakada kesin bir neden bulunamaz.

Tanı için en değerli yöntemekokardiyografi'dir (kalp ultrasonu). Bu yöntemle sıvının miktarı, kalbe baskı yapıp yapmadığı net bir şekilde görülebilir. Ayrıca EKG, göğüs röntgeni ve kan testleri de yapılır. Tedavi, altta yatan nedene, sıvının miktarına ve hastanın semptomlarına bağlıdır:

• Altta Yatan Nedenin Tedavisi: Enfeksiyon varsa antibiyotik, iltihap varsa anti-inflamatuar ilaçlar verilir.
• İlaç Tedavisi: Sıvı birikimine neden olan iltihabı azaltmak için.
• Sıvının Boşaltılması (Perikardiyosentez): Eğer sıvı fazlaysa, hızlı birikim varsa veya kalp tamponadı riski/gelişimi varsa, bir iğne yardımıyla sıvı boşaltılır. Bu işlem hayat kurtarıcıdır.
• Cerrahi Müdahale: Tekrarlayan sıvı birikimlerinde, perikard penceresi açılması gibi cerrahi yöntemlere başvurulabilir.

Kalp zarında sıvı birikmesi, hafif ve belirtisiz olabileceği gibi, ani geliştiğinde hayatı tehdit eden bir acil duruma dönüşebilir. Nefes darlığı ve göğüs ağrısı gibi belirtiler hissedildiğinde vakit kaybetmeden bir doktora başvurmak çok önemlidir. Erken tanı ve uygun tedavi ile tamamen iyileşmek mümkündür.